INDOCTRINATIE

Aan het begin van onze (zeer warme) bijeenkomst van 25 augustus 2019 kon Karel Saris in zijn openingswoordje een noviteit aankondigen met twee moderatoren: Jap vóór de pauze en René erna. Deze impressie van onze bijeenkomst maakt echter géén onderscheid.

De gebruikelijke procedure leverde een vijftal interessante vragen op met de meeste stemmen voor ‘Wat doet indoctrinatie met ons?’ Over het algemeen werd ‘indoctrinatie’ als (zeer) negatief ervaren, maar niet iedereen deelde die mening. Er kunnen omstandigheden zijn waarbij indoctrinatie zeer goed te verdedigen is. Het lijkt er op dat die verschillen in beleving voortkomen uit een mildere beoordeling van het begrip. Door onze hele bijeenkomst liep eigenlijk ‘opvoeding’ als proces van beïnvloeding, maar sommigen vonden het ook indoctrinatie.

Bij indoctrinatie word je om welke reden dan ook de vrijheid ontnomen om een zelfstandige, eigen mening te ontwikkelen. Er zijn krachten die van buitenaf sterk op je inwerken om iets te bereiken. In ‘indoctrinatie’ zit ‘doctrine’ een boodschap, leer of dogma waaraan je niet mag twijfelen. Religie werd genoemd als hét voorbeeld van indoctrinatie: begrijpen kun je het niet, onderzoeken ook niet, dus de enige manier is het hoe dan ook in je brengen. De middelen daarvoor zijn in de loop der tijd nogal verschillend: dwang/gebod/angst, verleiding, isoleren van andere meningen zijn zo genoemde middelen om de doctrine over te brengen. Maar ‘zijn de 10 geboden indoctrinatie?’ is een vraag die wel enige discussie oproept. Voor velen zijn deze geboden eigenlijk voortgekomen uit (natuur-) wetten om te kunnen samenleven. Voor zover bekend hebben vrijwel alle culturen dergelijke regels.

Bij opvoeding ligt dat ingewikkelder: een ouderwetse opvoeding ging ook vaak gepaard met geweld, tegenwoordig is dat toch vaak via uitleg, begrip en soms gebod (het kan niet anders). Sommigen hebben slechte herinneringen aan hun opvoeding door hun ouders, school of allebei.Kunnen kinderen alles zelf ontdekken of is overdracht van normen en waarden, kennis en kunde dé verantwoordelijkheid van ouders en is dat misschien ook indoctrinatie? Er blijft daarover enig verschil van mening, maar overwegend zijn de aanwezigen van mening dat het de taak van ouders is om ‘op te voeden’ dus de maatschappelijke boodschap over te brengen.

Al vanaf het begin van ons gesprek liepen er begrippen als ‘manipulatie’  en ‘beïnvloeding’ en zelfs ‘hersenspoelen’ in de zijlijn mee. Gewezen werd op bedrijven die via ‘manipulatie’ en ‘ beïnvloeding’ hun waar proberen te slijten. Misschien had je ’t nu niet gekocht, maar via allerlei slinkse wegen word je toch verleidt om dat wel te doen: blijf consumeren!

Indoctrinatie is toch een proces van langere adem en niet ’n moment, zo werd opgemerkt. Maar de voortdurend aanwezige verleiding om te blijven consumeren wordt toch wel gezien als indoctrinatie. Er zijn grote belangen in het spel. Hoe je daar mee om moet gaan is niet zo eenvoudig.

In het afsluitend rondje merkte een deelnemer op: “Maak van je leven een verantwoord leven, maak keuzes waarop je met tevredenheid kunt terugzien!” Prachtig slot.

 

Aantal deelnemers: 12

Moderatoren:    Jap Voorbraak, voor de pauze

René Hendrickx, na de pauze

Ingebrachte vragen: Is ethiek een innerlijke moraal? Wat doet indoctrinatie met ons? Gun je jezelf een fijn leven? Beleven we het einde van de Verlichting? Wat is slim?