Hoe Communiceren we?

Hoe communiceren we?

Bestaat communicatie alleen van mens tot mens? We gebruiken woorden en klanken om te duiden maar ook non-verbale uitingen en expressies. Denk daarbij aan vormen van kunst, muziek, toneel en dans. Daarnaast volgen we nauwlettend de social media en sturen elkaar e-mails en “Whatsappjes” zonder fysiek met elkaar in gesprek te zijn. En dat terwijl in ons lichaam onze hersenen reageren op receptoren en we door die verbindingen energieën ervaren. Zijn dat ook allemaal vormen van ‘hoe we communiceren’ of spreken we in die gevallen van iets anders?

Na een kerstreces van 2 maanden hadden we weer een overvolle zaal met zowel bekende als veel nieuwe gesprekspartners. Het is zeer bijzonder te merken hoeveel interesse er is voor een filosofisch gesprek. Daar worden wij vrolijk van!

Inleiding

We hebben de eerste 10 minuten, als opfrisser maar ook ter kennismaking, extra aandacht besteed aan het doel, de vorm en de inhoud van een filosofische bijeenkomst. Daarvan is ook een papieren versie gemaakt voor nieuwe deelnemers zodat men thuis -indien gewenst- alles nog eens rustig kan doorlezen. Zoals gewoonlijk verdeelden we ons daarna in groepjes om tot een democratisch te verkiezen onderzoeksvraag te komen. Met 10 stemmen voor verkoos men de vraag: “In welke mate draagt communicatie bij aan hoe we in de wereld staan?”. Deze vraag bevat veel interessant onderzoekswerk. Denk aan wat is ‘interessant’, wat bedoelen we met ‘de wereld’, wie is ‘we’ en welke ‘communicatie’ bedoelen we hier. Vanwege onze beschikbare tijd hebben we de vraag vereenvoudigd tot “Hoe communiceren we?”.

Start

We zijn gestart met een beschouwing van de communicatievormen die zich van nature als eerste aandienen. Woorden, klanken, tekeningen uit de prehistorie of andere non-verbale expressies. Er werd benoemd hoe we door het gebruik van klanken en resonanties in de stem, bedoelingen en emotie duiden in gesproken tekst. De kleur die je kunt geven aan een stem en die bijdraagt aan de vorm van overdracht.  Instrumenten waarmee een mens probeert iets aan een ander te duiden.

Zender en ontvanger

De vraag rees of er altijd sprake dient te zijn van een zender en een ontvanger waarbij begrip en empathie ervoor zorgen dat een boodschap ook goed overkomt. Is daarbij een goed contact essentieel om voor een juiste vorm van communicatie te komen? Sommige deelnemers meenden van wel daar waar anderen meer belang hechtte aan een duidelijke uitleg door de zender. Je hebt het niet altijd in de hand of hetgeen je zegt ook goed begrepen wordt. We kwamen uit op de stelling dat duidelijke vragen en antwoorden een belangrijk element zijn van hoe je communiceert.

Non Verbale vormen

De groep nam ook specifiek de non verbale vormen onder loep. Men vroeg zich af of hetgeen bijvoorbeeld op een grottekening uit de oertijd te zien is, een vorm van communicatie is. Is het meteen duidelijk wat degene die het gemaakt heeft, wil overbrengen of is dit interpretabel? Stel de maker/kunstenaar van een schilderij heeft een uitleg gegeven om zijn werk te duiden. Is het beeld, het schilderij, dan een vorm van communicatie?  Of spreken we hier eerder over een persoonlijke beleving met voorkennis?

Gedurende het gesprek concluderen we dat we de “we” in de vraagstelling concreter dienden te maken.  We hebben het hier over de mens en niet over communicatie tussen dieren, de natuur of spiritueel. Afgezien van de vraag of deze een vorm van communicatie zijn.

Aanpassingsvormen

Iemand deelde een verhaal over aanpassingen in communicatie gerelateerd aan bepaalde situaties. Ze benoemde dat het “Hoe” ook door je omgeving wordt bepaald. Naast het hanteren van waarden en normen, passen we ons ook aan in taalgebruik (Engels, Frans, Spaans enz.). Er zijn vormen waarbij rekening wordt gehouden met de mogelijkheden van de ander. We communiceren b.v. anders met een baby of iemand die dementie heeft. We passen ons dus aan in bepaalde situaties. Ook bekeken we wat kenmerken van bewuste strategische communicatie. In dit geval kun je stellen dat iemand wellicht vooraf bepaalt hoe te communiceren met een bepaald doel voor ogen hebbende. Een enkeling vond dit manipulatie en geen communicatie. Iemand stelde dat aanpassing in je communicatiestijl naast wellicht manipulatief en erg moeilijk, tegelijkertijd ook zeer boeiend kan zijn. Boeiend in de zin van ontdekken waar verschillen in denkwijzen en beleving zitten om zo kennis te verwerven.

Techniek als communicatievorm?

“Wordt communicatie ook gefaciliteerd door techniek?”, is de volgende vraag die op tafel kwam. Er komen steeds meer vormen van digitaal contact tussen mensen. Zo benoemde een deelnemer dat er op een operatiekamer vertaalcomputers staan om met anderstalige patiënten te communiceren. Ook Artificial Intelligence doet al jaren haar intrede. Men meende dat deze vormen zeer cultuurgevoelig zijn en ze worden sterk bepaald door de tijdsgeest waarin ze zich bevinden. Maar spreken we van communicatie als er geen fysiek contact is? De twijfels daarover waren groot. In de digitale wereld delen we mee, geven onze mening of zoeken we onder andere informatie op. Uiteindelijk liet de groep al snel de technische kant los om weer de focus te leggen op het intermenselijke.

De volgende vraag diende zicht aan t.w. “Wordt overleg met jezelf -in je hoofd- ook gezien als communicatie?”. Communicatie wordt ook voorbereid in je brein. Het is interessant te beseffen dat deze denkvorm deels is aangeleerd.  Het referentiekader van communiceren word je namelijk, in je prille leven maar ook later, bijgebracht door je ouders en gevormd door je omgeving.

Zintuigen

Dan kwamen ook de zintuigen nog aan de orde die bepalen hoe we communiceren. De welbekende eerste indrukken die meteen bepalen of je iemand mag of niet. Maar ook geur die verliefdheid bepaald en hoe hormonen dan ook weer een andere vorm van communiceren teweeg brengen. Zoals mensen ook met humor kunnen communiceren als ze veel endorfine (gelukshormonen) hebben.

Afsluiting

We sloten deze middag af met nog een kleine beschouwing van de vormen van communicatie die leeftijds- of gender gebonden zijn. Er kwam een voorbeeld op tafel van een communicatieverschil tussen jongeren gericht aan ouderen. Ook daar ziet men diverse patronen en de invloed van social media op het persoonlijke contact tussen mensen. Wat voor de één zeer herkenbaar was, leek voor anderen meer een verwachtingspatroon over hoe communicatie zou moeten zijn.

We hebben, ondanks en dankzij de grootte van de groep, een super mooie middag gehad. Over dit thema valt nog veel te zeggen. Tijdens het schrijven van deze samenvatting bedacht ik me dat er ook stijlen zoals directieve, motiverende, agressieve en assertieve communicatie zijn. Plus het feit dat hierin legio trainingen worden gegeven, dus waarom is dat zo? Maar dat onderdeel bewaren we voor een volgende keer.

Aantal deelnemers: 28

Moderator: René Langestraat

Verslag: Marlita van Belkom

 

Ingediende onderzoeksvragen:

Verbinding: Is er dat wel?

Hoeveel vrijheid kan ik nemen?

Tot hoever reiken de Rechten Van De Mens?

In welke mate draagt communicatie bij aan hoe we in de wereld staan?

In hoeverre mogen we hersenimplantaten toestaan?

Mogen we voorwaarden stellen voor deelname aan democratie?