VRIENDSCHAP

Marlita, sinds enige tijd onze front-vrouw, heet op onze bijeenkomst van 1 oktober 2023 de aanwezigen speciaal welkom na een wat langere vakantieperiode van twee maanden. Ze doet dit door bij deze start aandacht te vragen voor de naam van ons Filosofisch Gesprek: Sapere Aude (spreek uit  ‘sapperre aude’). Het betekent ‘durf te denken’ zo geeft ze aan en is een oproep van een van de grootste filosofen van de moderne tijd: Emanuel Kant. Hij pleit voor een mens die voor zichzelf nadenkt en zich niet onmondig laat leiden door anderen. Het is de leidraad van ons FILOSOFISCH GESPREK waarbij we de deelnemers vragen om het samen gekozen onderwerp samen te onderzoeken, maar zelfstandig een mening te vormen.

 

Op deze prachtige dag wordt gekozen voor een onderwerp van minstens hetzelfde hoge niveau: ‘wat is vriendschap?’

‘Vrienden*  heb je voor het leven’, was een binnenkomer die er meteen stond. Dat werd verbreed door de uitspraak: ‘van partner kun je wisselen, maar vrienden heb je voor het leven!’ Echte vriendschap stelt géén eisen en geeft geen oordelen…vrienden zijn er gewoon voor elkaar, krijgt bijna de betekenis van een hoogstaande definitie van vriendschap. Ware vrienden kennen elkaar al heel lang, dat begint meestal al op de basisschool (lagere school). Ze weten dus ook veel van elkaar, vertrouwen elkaar en ook als ze elkaar langere tijd niet zien, wordt de draad bij de eerstvolgende ontmoeting weer moeiteloos opgepakt. Vrienden helpen elkaar in (grote) nood.

 

Tegen dit ideaalbeeld komt wel verzet. Lachend wordt verwezen naar het bij alle aanwezigen bekende lied ‘Vriendschap is een illusie’ (Het Goede Doel)‘Ik heb goede vrienden gehad, maar ben ze kwijtgeraakt door omstandigheden’, zo stelt iemand, ‘toch herinner ik ze als goede vrienden, maar het komt niet meer terug!’ Je kunt vrienden hebben in bepaalde omstandigheden met een bepaalde band. Sport is wel de meest uitgesproken vorm waarin een vriendschapsband kan ontstaan rond een activiteit. Ook gemeenschappelijke interesse kunnen de kapstok bieden waaraan een hechte vriendschap wordt opgehangen.

 

Ook functionele vriendschappen kunnen er ontstaat zoals op het werk. Dat levert mogelijk een smaller contact op, maar toch kan ook daar vertrouwen een belangrijk uitgangspunt zijn. Heel wat bijeenkomsten van politieke partijen beginnen met ‘beste vrienden en vriendinnen’. Een deelnemer vindt ook broederschappen een vorm van vriendschap bieden waarbij men alles voor elkaar overheeft.

 

‘En het huwelijk?’ zo werpt iemand op, ‘is het huwelijk een vorm van vriendschap of wat is anders het verschil?’ De opmerkingen vliegen vervolgens door de lucht waarbij het huwelijk er niet altijd zo goed afkomt… Maar natuurlijk, zo vindt men, is het huwelijk een geformaliseerde vorm van vriendschap waarbij je verplichtingen vastlegt. Zeker als er sprake is van het opvoeden van kinderen is het goed dat er een formele omgeving wordt geschapen. Van huwelijken wordt eigenlijk wel verondersteld dat het een langdurige relatie oplevert zelfs als het niet zo goed gaat. In de praktijk is dat wel steeds minder het geval, zo wordt vastgesteld.

‘Maar bij een huwelijk is er sprake van liefde… en dat benoem je bij vriendschap niet zo!’ Ook verliefdheid komt ter sprake en het probleem dat in veel langdurige relaties tegenwoordig makkelijk wordt gesproken over ‘mijn vriend’. Zo komt het niet gekozen onderwerp ‘wat is het huwelijk?’ logischerwijze toch aan de orde. De meeste aanwezigen zijn van mening dat de voorwaarden voor vriendschap zeker ook geldig zijn voor huwelijk, maar liefde blijft een apart vraagstuk.

 

Er bestaan korte- en langdurige vriendschappen en die behoeven niet voor elkaar onder te doen. Eigenlijk moet je niet vergelijken, waarden bepalen of rubriceren, zo wordt gesteld, elke vriendschap is uniek en moet je ook als zodanig invullen en beleven.

Wat maakt een mens nou tot ‘vriend’? Sommigen benadrukken dat communicatie daarin centraal staat. Maar er wordt gewezen op het feit dat veel vriendschappen al op heel jonge leeftijd ontstaan. Ook wordt gesproken over ‘ een klik’  bij de eerste ontmoeting. Iemand spreekt je onmiddellijk aan, je voelt meteen verwantschap. Toch kan vriendschap ook groeien b.v. op het werk of in het  eerder genoemd broederschap waar je binnenkomt zonder de deelnemers te kennen.

 

Is de keerzijde van vriendschap ‘vijandschap’? Hoewel uit vriendschap fikse vijandschap kan ontstaan, is de achtergrond geheel anders, wordt opgemerkt. Voor vriendschap kies je zelf, jij bepaalt wie je aanvaardt als vriend, maar over vijandschap heb je in het geheel géén controle. Die word je door een ander opgedrongen.

 

We constateren dat vriendschap zowel voorwaarden als uitgangspunten kent, maar ook vrijheid en respect voor de eigenheid. De duur van een vriendschap is niet altijd levenslang en de interesse voor een vriendschap ook niet. Iedereen geeft “vriendschap” een andere waarde of betekenis, maar deze middag hebben we gelukkig zeer vriendschappelijk af kunnen sluiten, een deelneemster roemde de openhartigheid van het gesprek.

 

Aantal deelnemers: 21

 

Moderator: Jap Voorbraak

 

Ingediende onderwerpen: zijn mensen leergierig; wat is de rol van de man in de maatschappij; wat is het huwelijk; wat is vriendschap?