Jaloezie? – Zondag 29 mei 2016, Bergen op Zoom
De door aanwezigen aangevoerde vragen/onderwerpen/stellingen worden ter stemming voorgelegd.
- Hebben dieren een geweten? (-)
- Wat is de brug tussen intimiteit en religie? (2)
- Wat is vooringenomenheid? (2)
- Is de mens egoïstisch? (5)
- Bestaat een 6e zintuig? (11)
- In hoeverre ben je altijd jezelf? (3)
- Moet je filosofie leren? (7)
- Wat is zelfkennis? (5)
- Wat is jaloezie? (12)
Met 12 stemmen (2e ronde) ‘Wat is jaloezie?’ gaan we de filosofische uitdaging die middag aan.
Stellingnamen: geluk, bezit, waarde, liefde, idee, waarom?, functie? bescherming – activeren, middelpunt, willen, emotie – gevoel, zelfkennis, opvoeding, iets – iemand – jezelf – ontevredenheid, gedrag, afgunst, altruïsme, egoïsme, spijt, bewondering, zonder begeerte geen jaloezie?, ontbreken van macht?, beïnvloeden, invloed, de ander, gij zult niet begeren – religie.
Jaloezie of ijverzucht is een gemoedstoestand of emotie waarbij men datgene wenst te krijgen wat een ander reeds heeft gekregen, of wenst dat de ander datgene niet had. Dit kan zowel om materie, eigenschappen als om relaties gaan. Het gevoel is gerelateerd aan afgunst maar is niet synoniem daaraan (zie onder). Minnenijd is jaloersheid uit liefde.
Iemand anders heeft iets dat de jaloerse persoon belangrijk vindt om te hebben. Als de ander gezien wordt als gelijkwaardig zal de jaloejaloersheid erger zijn, omdat de jaloerse persoon aanneemt dat hij of zij de gewilde zaak net zo goed zelf had kunnen hebben.
Bertrand Russell zei dat jaloersheid een van de machtigste oorzaken van verdriet is. Het is een universeel en ongelukkig aspect van de mensheid, want niet alleen is de jaloerse persoon ongelukkig door deze emotie, hij of zij wenst ook een ander ongeluk toe. Russell geloofde ook dat jaloezie de drijvende kracht achter de beweging naar democratie is, en doorstaan moet worden om een rechtvaardiger sociaal systeem te creëren. Andere filosofen zoals Aristoteles, Thomas van Aquino, Roger Bacon en Jean-Jacques Rousseau hebben er ook over geschreven. Bacon vergelijkt jaloezie in zijn essay ‘Envy’ met hekserij, en Michel de Montaigne behandelt jaloezie in zijn Essais als een ‘verwoestende kracht in het leven van een vrouw.’
Jaloezie is vaak ook gerelateerd aan leedvermaak, plezier in het ongeluk van anderen.
Bij een acute aanval van jaloezie ervaart men veel lichamelijke symptomen. Spierspanning, rillingen en duizeligheid kunnen uren aanhouden en verdwijnen dan langzaam weer. Er zijn ook gevallen bekend waarbij iemand een moord pleegt vanwege jaloezie. Dit kan ook zo zijn bij een passionele moord.
Verschil met afgunst
Jaloersheid is nauw verwant aan afgunst en de woorden worden vaak als synoniemen beschouwd. Er zijn echter enkele verschillen. Bij jaloezie wil men zelf bezitten wat een ander bezit. Bij afgunst wil men niet dat de ander iets bezit en is men soms zelfs bereid zelf schade te lijden om de ander zijn bezit te kunnen ontnemen. Door afgunst kan het zelfs voorkomen dat men het eigendom van een ander vernielt. De afgunstige heeft daardoor de voldoening dat de ander niet meer heeft dan hijzelf, maar zelf wordt hij er niet beter van. Een tragisch voorbeeld daarvan is het geval van de gescheiden vader die zijn kinderen doodt omdat hij niet kan accepteren dat ze aan de moeder zijn toegewezen.