Waarom werk verschillend beloond moet worden

Een grote groep deelnemers geeft veel nieuwe inzichten. Dat was aan de orde omdat er op 2 november 21 mensen deelnamen aan ons maandelijks filosofisch gesprek. De moderator opende de sessie en heette alle deelnemers welkom. Ze heeft voor de nieuwe deelnemers uitgelegd op welke wijze het filosofisch gesprek vormgegeven is. Daarna las ze ter inspiratie  een kort artikel over werk voor. De strekking had te maken met het alledaagse en gestructureerde karakter van werken in algemene zin en de mogelijke vraag over de waarde van ervan. Dit bleek aanstekelijk want de gekozen vraag had ook betrekking op werk. De gekozen vraag “Waarom werk verschillend beloond moet worden?” werd als onderzoeksvraag democratisch gekozen.

Diverse opvattingen

Uiteraard heeft ieder mens verschillende opvattingen over de beloning van werk, maar het doel is om de onderliggende concepten en systemen van werk en beloning filosofisch te onderzoeken. Zo is werk iets waarbij je van dienst kunt zijn voor andere mensen of de maatschappij als geheel. Iets waar je status en waardering aan kunt ontlenen. Anderen zien werk, en het financieel en economisch systeem in bredere zin,  meer iets als een instrument ofwel een spel waarmee men in een bepaald systeem wordt gedrukt. Een systeem waarbij geld, ook uit te drukken in tijd en energie, voornamelijk opwaarts stroomt van de werkende onderlaag naar een rijke bovenlaag (elite) in een piramidevorm.

Geld als systeem

Het feit dat men het geldsysteem als waarheid aanneemt, leidt tot een scheve, ongelijke beloning. Wij werken daar allemaal aan mee omdat we onderdeel zijn van dat systeem. De ene deelnemer was van mening dat je niet uit het systeem kunt stappen. het is een kwestie van je er naar voegen. Terwijl iemand anders van mening was dat je wel de keuze of vrijheid hebt om geheel of gedeeltelijk uit het systeem te stappen. Blijkbaar heeft dat effect op de waardering die men heeft voor “werk” als zelfstandig naamwoord en ziet men daardoor het huidige financieel en economisch systeem van waardering al meteen anders.

Vormen van werk

Misschien zijn er wel meer en onnodige vormen van werk en verdienmodellen gecreëerd vanwege ons financieel en economisch systeem. Echter werk zal er altijd zijn in bepaalde mate of vormen zijn. Of je nu spreekt over betaald of vrijwilligerswerk. Het systeem werk in relatie tot geld gaat voorbij aan vrijwillig werk met een emotionele of empathische vergoeding zoals dankbaarheid. Kan je dat ook definiëren als een beloning? Arbeid, werk, beroep zijn termen met mogelijk negatievere of positievere connotaties. Misschien heeft werk meerdere lagen. We zijn niet verder op onderzoek gegaan of de definitie van werk of wat wel of niet onder werk valt. Daarentegen is men wel diep ingegaan op het concept van beloning. 

Wat bedoelen we met beloning?

Men benoemde dat beloning ook bestaat uit waardering voor wat iemand doet, kan, presteert of levert. Die beloning kan zich uiten in natura, loyaliteit, veiligheid, vrije tijd, geld etc. Men kan dus op heel veel manieren beloond worden. Iemand vroeg zich af welke waarde er gehecht kan worden aan dit soort beloningen. Hoe ligt in dit geval de relatie tussen beloning en datgene wat je doet? Zo’n beloning, benoemde men,  kan een objectief en/of subjectief element hebben. De ene persoon of samenleving waardeert (en beloont) een sterke jager en de ander een topvoetballer. Werk, waardering en beloning zijn contextafhankelijk. In andere woorden; het hangt mede af van de heersende cultuur. Leef je in een rijke of arme samenleving en welke problemen zijn urgent? Wat is nodig of gewenst en wie kan dat leveren?

Relatie tussen werk en geld

In principe is iedereen vervangbaar maar misschien is niet iedereen even makkelijk vervangbaar. Er wordt benoemd dat iemand die een complexe baan heeft en veel tijd en energie heeft geïnvesteerd in vereiste studies en diploma’s, volgens de norm meer moet verdienen dan mensen met werk waarvoor geen of weinig vereisten van toepassing zijn. Ook de mate van verantwoordelijkheid, de inzet in tijd en eventuele risico’s bepalen vaak de beloning.  Maar ook criteria als “Wat kun je leveren b.v. afgemeten aan productiviteitscijfers?”, “Wat is het daadwerkelijke resultaat van je inzet?” even afgezien van de energie of moeite die je erin hebt gestopt. Deze kwesties vragen doorgaans om het vaststellen van een bepaalde compensatie – in de vorm van beloning.

Geen werk, geen beloning?

Gaat de stelling op “Als je niets levert of bijdraagt aan de groep/samenleving, op wat voor manier ook, dan wordt je meestal ook niet beloond? “. Een aantal deelnemers meent dat dit bijna een natuurwet is die geldt voor mens en dier in alle lagen. Competitie en concurrentie komt overal, ook in de natuur, voor maar vormen van samenwerking (symbiose) ook. Er zijn niet alleen winnaars en verliezers.

Het systeem

Onze moderne, complexe samenleving kent een financieel en economisch systeem, een onderwijssysteem, gezondheidszorg en een sociaal stelsel. Een van de deelnemers bracht in dat het systeem dat we hebben opgetuigd misschien wel te groot, complex en scheef is gegroeid. Daardoor zou een basisinkomen voor alle mensen simpeler en beter zijn. Maar wat als iedereen gelijk beloond wordt, ongeacht het werk wat die persoon doet of verzet? In principe kan je evenveel waardering hebben voor elk soort werk, terwijl de beloningen verschillen. De beloning  uitgedrukt in salaris hangt niet altijd samen met de maatschappelijke waardering. Werk dat maatschappelijk belangrijk is, zoals zorg of onderwijs, wordt zelfs relatief laag beloond terwijl het grote waarde heeft voor de samenleving.

Waarom wil een mens beloond worden?

We vragen ons af waarom we beloond of gewaardeerd willen/moeten worden? Als je een bepaalde zelfwaarde hebt, dan heb je geen waardering van de ander of van de maatschappij nodig. Iemand merkte ook op dat echte of pure samenwerking alleen buiten het systeem kan plaatsvinden. Maar niet iedereen is ervan overtuigd dat zoiets in de praktijk zou werken. Geld kan dienen als een drijfveer om een bepaalde taak te volbrengen. Een efficiënte allocatie van werk, taken, banen, goederen en diensten via het vraag en aanbod mechanisme zijn niet onbelangrijke aspecten van een moderne en complexe samenleving. Het geldsysteem biedt in ons leven een keuze en structuur en bepaald onze mate van vrijheid. Het vergemakkelijkt transacties en je bent niet gebonden aan de verdiensten van één persoon. De mens heeft een economisch en financieel systeem gebouwd om efficiënter middelen uit te wisselen en tot bepaalde gewenste resultaten te komen. Bovendien zit het in de menselijke natuur om op zoek te gaan naar erkenning, bevestiging en waardering van anderen.

Subjectieve en objectieve waardering

Geld en waardering zijn fictief en subjectief maar hebben wel functionele, werkelijke of reële consequenties voor het (over-)leven binnen de samenleving en binnen het huidige systeem. In andere woorden; geld is een mythe maar met geld kun je wel in je onderhoud voorzien. Dat betekent niet dat andere samenlevingen of systemen onmogelijk zijn. In vroegere en hedendaagse groepen van jagers en verzamelaars speelt geld geen rol, maar ruilen, uitwisselen of delen wel. Samenwerking en het principe van wederkerigheid en dat repetitief, dan zijn en blijven we allebei/allemaal blij. 

En hiermee sluiten de de middag weer mee af. Het volgende gesprek is op 7 december 2025.

Wil je graag eens komen, wij komen iedere eerste zondag van 14.00 tot 17.00 uur bijeen in de Engelsestraat 30 in Bergen op Zoom. Neem ook eens een kijkje op onze facebooksite Sapere Aude filocafe of onze website http://www.filocafe.nl.

Je bent van harte welkom.

Deelnemers: 21

De ingebrachte vragen waren:

1. 1. Waarom werk verschillend beloond moet worden? (8 stemmen)

1. 1. Is er sprake van gelijkwaardigheid m/v? (2 stemmen)

1. 1. Wat is de zin van het leven? (1 stem)

1. 1. Wat is decadentie? (3 stemmen)