Is een oordeel altijd nodig?

Deze vraag werd op de bijeenkomst van zondag middag 1 december 2024 democratisch gekozen en beschouwd. Je vormt eigenlijk al een oordeel in de eerste seconden als je iemand ontmoet. Maar welke waarde heeft dat primaire oordeel? Kun je het daarna nog bijstellen op basis volgende situaties of informatie?

Waarom de vraag?

De inbrenger van de vraag gaf aan dat het lijkt of de maatschappij zienderogen verhard. Maar is dat daadwerkelijk zo? Het lijkt erop dat we vaker oordelen alleen al op de vorm van een gesprek of mededeling. De maatschappij vraag vaker om een referentie om maar openbaar aan te geven dat men “goed” is of handelt. Dient de media hierin als accelerator?

Het algoritme van de eerste indruk

Een handdruk en een eerste blik. Meer is er niet nodig om een oordeel te vellen. Zo werkt ons brein nu eenmaal, stelde men. Het is volgens een aantal deelnemers de onbewuste fase waarop we geen invloed hebben. Sommige deelnemers hadden het idee dat de eerste indruk gebaseerd is op een algoritme. Gedurende het leven groeit je oordelend vermogen op basis van ervaringen. Dit is één van de overlevingsstrategieën. We vroegen ons af of het niet ‘dat’ pakket aan ervaringen (algoritmen) is dat wordt aangesproken bij een eerste indruk. Iets dat je altijd volgens een bepaald patroon automatisch doet. Boeiend blijft dan de vraag of een aanvulling of verandering dan nog een bijdrage kan leveren aan een herzien oordeel?

Vormen van oordelen

Bij het definiëren van het woord ‘oordeel’ doken meteen een aantal synoniemen op zoals; zienswijze, mening, gezichtspunt, voor- en veroordelen en beoordelen. Allemaal vormen maar we concludeerden ook dat “geen oordeel” ook een oordeel kan zijn. Zelfs een oordeel dat niet uitgesproken wordt, is een oordeel volgens sommigen in de groep.  Anderen geven aan dat hoe je naar anderen kijkt, bepaald welke (onbewuste) overtuigingen je hebt. Ze zijn soms zo ingesleten dat je ze niet eens opmerkt.

De kracht van een oordeel

Geeft een oordeel een goed perspectief over het aangaande onderwerp?  Het kan net zo makkelijk als vooroordeel of veroordeling ervaren worden. Velen in de groep ervoeren dit als een negatieve kant van een oordeel. Het neemt dan de vorm aan van een onwrikbare waarheid en soms lijkt er geen ruimte meer voor andere opvattingen. In dat geval is een oordeel welllicht niet flexibel maar eerder star. We bespraken dat deze vormen van oordelen wellicht voortkomen uit onzekerheid of onkunde. Maar is de bron van ‘een verschil van mening’ dan onzekerheid? Oordelen kwam volgens sommigen ook voort uit waarde en normen die men hanteert. Dat is gewoon een andere zienswijze. Is een oordeel geven dan krachtiger dan het niet geven van een oordeel? Iemand gaf aan dat je jezelf ook kunt weerhouden van een oordeel. In de gevallen dat je gewoon geen kennis genoeg bezit om een oordeel te vellen, geef je dat aan en onthoud je je van een oordeel.

Oordelen in relatie tot je zelfbeeld

Weten wie je bent, waar je goed in bent, wat je nog wilt ontwikkelen is onderdeel van jouw gevoel van eigenwaarde en zelfvertrouwen. Een belangrijke factor dat hierop invloed heeft, is jouw omgeving. En dan niet alleen hoe jouw omgeving op jou reageert maar ook hoe jij naar je omgeving kijkt en deze interpreteert. Besproken werd dat hoe jij je voelt voor een groot deel wordt beïnvloed door hoe jij een situatie interpreteert en erover oordeelt.

Conclusie

Het daadwerkelijke antwoord hebben we ook deze middag niet kunnen vinden, wel heel veel vragen, verdiepingen en inzichten verworven.. Wij danken weer alle deelnemers voor hun aanwezigheid. Het volgende gesprek is op 12 Januari 2025.

Wil je graag eens komen, wij komen iedere eerste zondag van 14.00 tot 17.00 uur bijeen in de Engelsestraat 30 in Bergen op Zoom. Of neem een kijkje op onze website www.filocafe.nl of onze facebooksite “Sapere Aude”.

Je bent van harte welkom.

Deelnemers: 13

De andere ingebrachte vragen waren:

• Wat is denken
• Waarom vragen stellen