Is natuur chaos?

De vraagstelling in het filosofisch gesprek van 7 juli 2024 “Is natuur chaos?” is een fusie van twee oorspronkelijke vragen die prachtig herenigd konden worden. De inspiratie hiervoor kwam uit de observatie. Als mens kijken wij voortdurend om ons heen. We zien zoveel tot het punt dat het onoverzichtelijk en chaotisch wordt. Betekent dit dat de wereld om ons heen inherent chaotisch is?

Kernbegrippen in de vraagstelling “Is natuur chaos?

Een van de meest belangrijke onderdelen van elk filosofisch gesprek is het definiëren van de kernbegrippen. Al vrij snel stuitte we dus in het gesprek op de definitie van de termen “natuur” en “chaos”. Wat of wie werd bedoeld met natuur? Het woord “chaos” wekte sterke gevoelens op en het woord werd door sommigen als negatief ervaren. Vanuit menselijk perspectief zien wij “chaos” als alles wat onbegrijpelijk, onoverzichtelijk of onvoorspelbaar is. Echter omdat wij het zo zien, hoeft nog niet te betekenen dat het vanuit een ander perspectief ook zo is. Vervolgens was de vraag wat er met natuur bedoeld werd. Was dat het hele universum of zouden we ons concentreren op de mens.

Concept van chaos en orde

Het concept van chaos bestaat uit meer dan het menselijk perspectief waardoor we op een ander niveau kwamen in het gesprek. Zo kwamen bijvoorbeeld de natuurlijkwetten -zoals zwaartekracht- en de realiteit in materie voorbij. Binnen de wetenschap duidt men dit laatste als de Chaostheorie en het concept van Entropie.

Chaostheorie is de populaire benaming voor het gebied binnen de wiskunde dat het gedrag van niet-lineaire dynamische systemen onderzoekt.
Entropie is een term die gebruikt wordt in de thermodynamica en verwijst naar de mate van wanorde of chaos in een systeem. Het is een maat voor de hoeveelheid energie die niet meer kan worden gebruikt om werk te verrichten, en het is een belangrijk concept in de wetenschap van hoe energie zich gedraagt en verandert in een systeem. Het is, op het meest fundamentele niveau, een maat voor de waarschijnlijkheid van een bepaalde verdeling van microtoestanden (bewegingstoestanden van elementaire bouwstenen als atomen en moleculen), binnen een geïsoleerd fysisch systeem.

Wij bespraken chaotische werkingen van substantie maar concludeerden gelijktijdig dat wij ook toeval in de wereld ervaren. Dus bestaat toeval dan wel? Er werd opgemerkt dat chaos wellicht als een natuurwet in het universum bestaat waardoor het geen toeval meer is. Het zou dus zo maar kunnen dat in chaos nog een verborgen natuurwet huisvest die de wetenschap nog niet ontdekt heeft. We kwamen daardoor op een volgend niveau nl. het perspectief dat er wellicht sprake is van gecontroleerde en ongecontroleerde chaos. Want ondanks het bestaan van chaos is er natuurlijk ook orde. Werkingen zoals actie-reactie, oorzaak en gevolg, überhaupt het samenhangen van de fundamentele bouwstenen van het universum. Wij proberen al sinds mensenheugenis orde te vinden en te scheppen. De natuurwetten zelf vallen onder een soort van orde en mogelijk valt chaos dan ook binnen een soort “gecontroleerde chaos”.

Concept van natuur en de mens

Om een duidelijk onderscheid te maken tussen wat we verstaan onder de term “natuur”, bleek toch nog lastig. Wat de ene persoon zag als natuur, zag de andere persoon als iets veel groters. Er volgde gelijk een stelling dat de mens onderdeel uitmaakt van de natuur als zijnde een product van evolutie, tijd en natuurlijke grondstoffen. Echter om alles wat uit menselijk handelen voortkomt als “natuur” te omschrijven, was een controversiële visie. Zo vonden sommigen in ons gezelschap de kunststoffen die wij maken, de manier hoe de mens uit balans is gegroeid met de natuur en de ontwikkeling van ons intellect als onnatuurlijk. Zij vonden dat het groen op deze planeet, de planten en de dieren, het enige is wat we als natuur kunnen omschrijven. Dit word allemaal -niet anders dan de mens en al het anderen dat bestaat- beïnvloed en gestuurd door dezelfde natuurkrachten. De natuur, of dat nu de gehele natuurlijke wereld van het universum is of enkel de levende wereld zoals wij die ervaren, word gevormd door deze alomvattende krachten.

Is natuur chaos?

Na de pauze hebben we de twee definities proberen te verenigen vanuit een nieuw invalshoek om een antwoord te vinden op de vraagstelling. Darwins Evolutietheorie omschrijft het overleven van de “sterkste”. De soort ( mens, dier of plant) met de meeste aanpascapaciteiten overleeft. Hier concludeerden we ook een werking van de onvoorspelbaarheid, het toeval van de chaos die binnen de banen van een bepaalde orde voortgang brengt. Het creëert iets nieuws, en stuwt alles weer verder. Je zou kunnen zeggen dat chaos en orde ondergeschikt zijn of juist als doel hebben om te overleven. Dus voor overleving van het universum in zijn geheel moet er zowel orde als chaos zijn. Twee tegengestelde samenwerkende krachten die bestaans- of tijdsgebonden continu verandering teweeg brengen. Laat dat zien dat chaos en orde individueel niet bestaan maar wel als geheel? Dit gaf weer een andere frisse blik op de vraagstelling met als constatering dat wellicht natuur zowel chaos en orde is. Door deze constatering ontvouwd zich weer een grote potentie aan mogelijkheden.

Hiermee sluiten we deze middag af. Het was een mooie en intensieve samenkomst en we bedanken alle mensen voor hun bijdrages.

In augustus komen we vanwege de vakantie niet bijeen. De volgende bijeenkomst is weer op zondag 1 september 2024.

Wil je graag eens komen, wij komen iedere eerste zondag van 14.00 tot 17.00 uur bijeen in de Engelsestraat 30 in Bergen op Zoom.

Of neem een kijkje op onze website www.filocafe.nl of onze facebooksite : https://www.facebook.com/SapereAudeBoZ/

Je bent van harte welkom.